Davranış bozuklukları çocukları çocuğun içsel çatışmalarını davranışa aktarması sonucu ortaya çıkar. Davranış bozukluğu olarak isimlendirilen davranışlar hırçınlık, sonluluk, inatçılık, palavra, çalma ve küfür etme üzere hareketlerdir. Her çocuğun gelişimi kendine hastır, bu nedenle her çocuk birbirinden farklıdır. Bu farklılıklar dikkat edilmesi gereken noktalardır fakat hepsi davranış bozukluğu olarak bedellendirilemez. Davranış bozukluğu, bireyi, aileyi olumsuz istikamette etkileyen, öteki insanların temel haklarının çiğnendiği yaşa uygun toplumsal kurallarını hiçe sayıldığı davranışlardan oluşan bir durumdur.
Bir davranışın, davranış bozukluğu olarak kıymetlendirilmesi için kimi ölçütler vardır. Öncelikli olarak yaşına uygun olup olmamasına dikkat edilmelidir. Buna karar verebilmek içinde çocuğun bulunduğu yaşın gelişimsel özelliklerine hakim olmak gerekir. Çocukta gelişimsel sürecine bağlı olarak ortaya çıkan değişiklikler hayatında zorluklar doğurabilir. Yeni kurallara ahenk sağlayana kadar da çocuk süreksiz ahenk meseleleri yaşayabilir. Yani bir davranışa davranış bozukluğu diyebilmemiz için gelişim devrine mahsus davranışların dışında olmalı. Bir öteki ölçüt iste davranışın yoğunluğudur. Ortaya çıkan his ve davranışın şiddetinin normalinden fazla olması gerekir. Ve davranışın sürekliliği de ölçütlerden biridir. Davranışın uzun vakitten beri ısrarlı bir biçimde devam ettirilmesi gerekir.
En sık görülen davranış bozuklukları; hırçınlık, sonluluk, saldırganlık, inatçılık, palavra söyleme, tırnak yeme, saç koparma, alt ıslatma ve dışkı kaçırma, yeme bozukluğu, karşı gelme, uyku bozukluğu, konuşma bozukluğu, çalma, küfürlü konuşma üzere davranışlardır.
Davranış bozukluğuna yol açan birçok neden vardır; dikkat çekme isteği, savunma, büyüme isteği, yetişkinleri şaşırtma isteği, arkadaşları tarafından beğenilme ve onaylanma isteği, intikam almak, kitle bağlantı araçlarının olumsuz tesiri, fizyolojik sıkıntılar, kalıtım, temel muhtaçlıklarının doyurulmaması üzere nedenlerden kaynaklanıyor olabilir.
0-6 yaş devri çocuklarda, olumsuz anne baba tavırları, ailede istismar hikayesi, annede depresyon hikayesi, sosyo-ekonomik seviyenin düşük olması üzere durumlar sık görülen nedenlerdendir.
Davranış bozukluğu için en tesirli prosedürler görmezden gelme, mükafatı geri çekme, alternatif sunma, kelamla ihtarda bulunma ve tartışmaktan kaçınmadır. Bağırmak, susturmak, vurmak aranızdaki hürmet bağının kopmasına neden olur. En değerli adım bu süreçte saygıyı yitirmemektir. Çocuğun olumlu noktalarını keşfedip ortaya çıkarmak ve yüreklendirmek olumsuz davranışları azaltıp kendine güvenmesini sağlar. Bu çocukların şartsız sevgiye muhtaçlığı vardır. Yani şartlar her ne olursa olsun anne baba tarafından kabul edildiğini ve sevildiğini hissetmelidir. Hiçbir vakit ceza ya da şiddet kullanılmamalı. Davranışıyla ilgili olay anında değil sakinken konuşulmalıdır. Çocuğa yaşına uygun sorumluluk vererek başarma duygusu yaşatılmalı, anne baba çocuğa olumlu rol model olmalı. Olumsuz davranışlar gösterildiğinde değil, bu davranışlar gösterilmediğinde ilgilenilmelidir aksi takdirde bu davranışların pekişmesine sebep olur. Davranış sayesinde anne babadan ilgi kazandığını düşünmemeli “yapma” bile bir ilgidir aslında. Anne baba çocuğa verdikleri kelamları tutarak, ona ilişkin bir eşyayı alırken müsaade isteyerek çocuğa model olmalıdır. Öbür çocuklarla kıyaslanmamalı, yaşına ve özelliklerine uygun beklentiler oluşturulmalıdır. Olumsuz davranış ortaya çıktığında çocuk yaratıcılığa teşvik edilmeli, olumlu bir faaliyete yönlendirilmelidir. Çocukların anne babalar için kolay, değersiz hususları paylaşmalarına müsaade edilmelidir ki, anne babayla rahat bir formda konuşabileceği algısı oluşsun. Değersiz şeyleri bile konuşamadığı anne ve babasıyla değerli hususları, his ve kanılarını anlatması çok sıkıntı olur.
Çocuklarda davranış bozukluğu terapisinde, çocukların irtibat marifetleri, sorun çözme hünerleri, dürtü denetimi, öfke denetimi üzere bahisler çalışılır. Çocuklarla birlikte anne ve babanın da tavır ve davranışlarının düzenlenmesi gerekir. Zira anne ve babanın tavırları çocuğun davranışlarında büyük rol oynar. O yüzden terapi sürecinde en tesirli yol anne baba eğitimidir. Tedavi edilmezse kalıcı davranış bozuklukları ve antisosyal kişilik bozukluğu başta olmak üzere bir çok probleme yol açabilir.
