“Ego Durumları”, insan kişiliğinin karmaşıklığı, zenginliği, iç tansiyonları ve çelişkileri ve tıpkı vakitte ruhun yaralı bölgeleri hakkında net bir fikre sahip olmak için pratikte kendini kanıtlamış bir modeldir. Ego durumları, İngilizce “ego states” olarak geçmektedir. Türkçe tam karşılığı ise “Benlik Durumları”dır. Ego states terimi, Nazi Almanya’sının Nasyonal Sosyalistlerinden kaçarken ABD’ye göç eden Alman asıllı bir psikanalist olan, Paul Federn’e kadar uzanmaktadır. Federn, “Ich-Zusatende”den (Almanca: Ich = Ben, Zustaende = Durumları/Benlik Durumları) kavramlarını ortaya ortan birinci kişidir. Daha sonra bu kavramlar, öbürleri tarafından ele alınmıştır. Ego State’in bir terapi ekolü haline gelmesi ise Helen ve John Watkins öncülüğünde gelişmiştir.
Bu cins içsel (benlik) modülleri ile çalışan çeşitli yaklaşımlar vardır. Örneğin; Transanksiyonel Tahlil (Berne), Davranış Terapisinden gelen Şema Terapisi (Young) yahut Focusing Terapisinde de kullanılan “içsel çocuk çalışması” üzere. Tıpkı vakitte Roberto Assagiaoli’nin Psikosentez’inde de içsel benlik durumları ile “parça çalışması” olarak kullanılmaktadır.
Ego State Terapisi, travma sonrası gerilim bozukluğunda (travma terapisinde), travmanın kompleks biçimlerinde, disosiyatif bozukluklarda – bilhassa disosiyatif kimlik bozukluğunda- Borderline ve öteki kişilik gelişim bozukluklarının terapisinde tesirli olduğu kanıtlanmıştır.
Ego State Terapisi, birebir vakitte danışanların hayat kıssalarını anlamak için kıymetli bir aracı temsil etmektedir.
Ego State Terapisi’nde benlik durumları ile çalışmanın kimi avantajları şunlardır:
- Önemli bir mevzu yahut belli durumlarda sahip olunan farklı reaksiyon, his ve niyetlerin genel bir görünümü elde edilebilmektedir.
- “İnsanın kendi içinde bu cins çelişkilerin olması büsbütün olağandır. Bu çelişkileri de öbür bir düzeyde bir ortaya getirmek birçok vakit da mümkündür.” kanısının oluşmasını sağlayabilmektedir.
- Kişiye ayrıyeten “Bu iç seslerden kimilerine yer açabilir, onlarla baş edebilir, problemli taraflarından uzaklaşabilir yahut kıymetli gereksinimlere hitap edebilirim.” kanısını aşılayabilmektedir.
Ego State terapisinin başlangıcında, insan kişilik yapısının temeli olarak Ego State teorisini ve modelini danışana anlatarak, danışana mikro psikoeğitim verilmesi önerilmektedir.
Tarihsel olarak Ego State Terapisi (Ego Durumları Terapisi / Benlik Durumları Terapisi)
Fransız psikiyatrist ve psikoterapist Pierre Janet, travma geçirmiş insanları araştırmıştır. Janet’in çalışmaları Freud, Adler ve Jung‘un teorilerinin ana kaynağı olarak kabul edilmektedir.
Psikolojik modül modeli fikri, yani bir beşerde farklı iç kesimlerin varsayımı, 1923’te Sigmund Freud tarafından formüle edilmiştir.
Psikanalizin kurucusu, her insanın içinde üç farklı modülü olduğu kavramını öne sürmüştür: birbirleriyle olan ilgilerinden çok çeşitli içsel ruhsal çatışmalar doğabilecek süper ego (Über-Ich), ego (Ich) ve id (Es).
Sigmund Freud’un meslektaşı ve öğrencisi olan Paul Federn ise, egonun iç kısımları için “ego durumları (Ego States)” terimini kullanan birinci kişidir.
Federn ego durumlarının, çocuklukta ortaya çıktıklarını, az ya da çok birbirlerinden başka olarak bir ortada var olduklarını ve istikrarlı ya da istikrarsız bir iç-psişik dinamik oluşturduklarını açıklamıştır.
Yine Freud’un öğrencisi olan Eric Berne, 1961’de psikoterapötik bir sistem olarak Transaksiyonel Tahlil (TA) kuramını geliştirmiştir. Berne kuramında, “Ebeveyn-Ego-Durumu” (Parent-Ego-State), “Yetişkin-Ego-Durumu” (Adult-Ego-State) ve “Çocuk-Ego-Durumu” (Child-Ego-State) kavramlarını tanımlamıştır. (Berne kimi uzmanlar tarafından Ego State terapi modelinin öncüsü olarak da görülmektedir)
Yine birebir halde C.G Jung, insan benliğinin tabiatına ait gözlemlerinden yola çıkarak, çok merkezli kişilik modeli olarak görülebilecek “Komplextheorie“sini geliştirmiştir. John ve Helen Watkins‘in Ego State Terapi modeli teorisinin temelleri, bilhassa Jung’un Komplex teorisine ve Paul Federn’in iki güç teorisine dayanmaktadır.
Ego State Terapisi’nin gelişimsel süreci ve Psikoterapi topluluğunda yaygınlaşması
Ego State Terapi, 1970’lerde Amerikalı John ve Helen Watkins tarafından hipnoanalitik bir terapi yöntemi olarak geliştirilmiştir. (Analitik Hipnoz)
Helen Watkins (1921-2002), Josef Wagner ve Anna Maria Wagner’in kızı olarak Almanya’nın Augsburg kentinde, Helyanthe Maria Wagner ismiyle dünyaya gelmiştir.
Babası, Watkins doğmadan evvel vefat etmiştir. Babasının vefatından sonra annesiyle birlikte büyükanne ve büyükbabasıyla birlikte yaşamıştır.
26 Haziran 1930’da, Helen Watkins ilkokul devrindeyken annesiyle birlikte New York’a Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmiştir.
Amerika Pittsburgh’da köprü mühendisi olan amcaları ve teyzeleriyle birlikte bir devir yaşamışlardır.
Helen Watkins, lisans derecesini aldığı Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nden mezun olmuş, yüksek lisansını Denver Üniversitesi’nde yapmıştır.
Hayatında üç evlilik yapan Watkins, birinci olarak 1943’te vefat eden Robert Verner ile evlenmiştir. Daha sonra iki çocuğunun babası Richard Huth ile evlenmiştir.
Watkins, otuz yılı aşkın bir müddettir Montana Üniversitesi Danışmanlık Merkezi’nde (University of Montana Counseling Center) psikologluk misyonu yapmıştır.
Daha sonra 1971’de psikolog olan, John Goodrich Watkins ile evlenmiştir.
Çift birinci defa 1979’da Ego State Terapisi çalışmalarını yayınlamışlardır. Günümüzde Ego State terapisi, uygulayıcıları tarafından daima olarak geliştirilmekte ve bugün dünya çapında tanınmaktadır.
Ego State terapisi, yaklaşık 30 yıldır Almanya’da yayılmakta ve kendini kabul ettirmektedir. Kendiminde dahil olduğum Alman Ego State Terapi Çalışma Kümesine nazaran, bugün Almanya’da travma çalışmalarında en yaygın terapi modeli olarak görülmektedir.
Günümüzde Almanya’da yirmiden fazla enstitüde, Ego State Therapy International (ESTI) müfredatına uygun olarak Ego State terapi eğitimi verilmektedir.
Ego State terapisi’nin dünyada yaygınlaştırılmasında kıymetli ilerlemeler, John ve Helen Watkins’in öğrencileri olan, Gordon Emmerson, Claire Frederick, Maggie Phillips, Woltemade Hartman ve Kai Fritzsche‘nin katkılarıyla sağlanmıştır.
Günümüzde Ego State terapisi, travma ile bağlı bozuklukların tedavisi alanında sıklıkla kullanılmaktadır. Fakat Ego State terapisi, travma harici tüm öbür alanlarda da kullanılabilmektedir. Ego State terapisi özellikle tüm terapötik seçenekler tükendiğinde ve başka terapilerin hiçbir işe yaramadığı durumlarda bazen son baht olarak kabul edilmektedir.
Ego-durum modelinin temel varsayımları
John ve Helen Watkins, her insanın kişiliğini ruhsal modüllerden oluşan ve “Ego Durumlar (Ego State)” olarak isimlendirilen bir bütün olarak ele alır. Kişi ego durumlarının farkında olabilir ya da değildir.
Gordon Emmerson, her insanın ortalama 5-15 ego durumuna sahip olduğunu ve bunların tümünün -örneğin olağan bir günlük hafta içerisinde- etkinleştirilebileceğini ve ömür biçimimizi etkileyebileceğini varsayar. Yani farklı vakitlerde, duruma bağlı olarak, fonksiyonlarına nazaran farklı davranan farklı ego durumları aktive olmaktadır.
Ego durumları, sağlıklı bir psişeye (ruhsal yapıya) sahip her beşere aittirler ve dinamiklerinin hiçbir biçimde patolojik semptomlar üretmesine gerek yoktur.
Örneğin: Tutkulu bir bayan balerin dans ettiğinde, o anda “dansçı” dır. Buna uygun bir ruh halindedir, muhtemelen bir akış hissi, tahminen bir hafiflik hissi algılar. Tahminen de “Dans ettiğimde özgürüm” yahut “Dans ediyorum ve dünyayla ünite, bütünüm ve mutluyum” üzere bilişsel varsayımlar da bu durumla temaslıdır.
Bu hisler, fikirler, duyumlar ve muhtemelen muhakkak davranışlar, bu örnekte katiyen bir kaynağı (resource) temsil eden Ego State “Dansçı”ya aittir. Her Ego State kişiseldir, bir biyografiye dayanır ve kendi tecrübe alanına sahiptir.
Bale dersinde “dansçı” Ego State artık etkin ise “kızı (Annesinin kızı)” (kendi özel davranış ve tecrübe sistemi ile) “duraklatır” ve etkinleştirilmez. Tüm Ego State’ler birbirlerini algılayabilirler, böylelikle neler olduğunu bilirler.
Bununla birlikte, Ego State modeline nazaran, örneğin, gerilimli bir imtihan durumunda telaşlı bir halde gergin bir EgoState’i aktive olan bir kişinin, rahat bir durumdaki diğer bir EgoState’i zorlukla hatırlayabildiği fenomenler de gözlemlenmiştir.
Örnek vermek gerekirse, bahçede huzur içerisinde üzere güzel bir ortamda birkaç gün evvel imtihanına çalışırken etkin olan öbür ego state ile travmatik ömür tecrübelerinden ötürü dissosiyatif semptomları olan bireyler için, Ego State modelinde, bir yahut daha fazla Ego State faal hale gelebilmektedir. Kişi öteki bir Ego State’e geçiş yaptığında bu dissosiyasyon vaktindeki aktive olan Ego durumlarını hatırlamayabilmektedir.
EgoState Terapisinde Hipnoterapötik Teknikler
Ego State terapisi, hipnoterapötik tekniklerin temel bir ögesi temsil ettiği bağımsız, yaratıcı, eklektik ve yenilikçi terapi biçimine yönelik bir psikoterapi ekolüdür.
Ego State Terapisi kimi uzmanlar tarafından hipnoanalitik terapinin (analitik hipnoz) devamı olarak da kabul edilir. Hipnoterapinin birçok farklı bozukluk için aktifliği, bilhassa ağrı, anksiyete, kişilik bozukluklarında ve davranış bozukluklarının tedavisinde birçok meta-analiz çalışması ile kanıtlanmıştır.
Ego State terapistleri, EgoState terapisinin hipnoz ve trans fenomenlerinin olmadan kullanmanın işe yaramadığını söz etmektedir. Öteki taraftan Güney Afrika’da yapılan bir araştırma da ise, Ego State terapisinin hipnoz ögeleri olmadan da başarılı bir halde gerçekleştirilebileceği sonucuna varılmıştır (Da Silva, 2012). Ferdî tecrübem, terapistin profesyonel geçmişine ve hipnoza şahsî yaklaşımına bağlı olarak, Ego State terapisinde az ya da çok trans ögelerinin kullanılmasından yanadır.
Hipnoz ve hipnoterapi yerine trans durumlarının kullanımı, Ego State çalışmalarında epey faaldir. Fakat trans durumlarının hipnoterapötik metotlar ile uygulanması gerekmemektedir. Hipnoterapi formülünde direkt yönlendirmeler ile çalışılmaktadır. Bunun yerine Focusing terapisinde kullanılan trans durumları ile çalışmayı ve Focusing Terapi temel terapötik duruşunu Ego State terapisine entegre ederek uygulamayı daha faal bulmaktayım.
Ego State Terapisi üzerine yapılan bilimsel araştırma ve çalışmalar nelerdir?
Amerika’da Washington State Üniversitesi‘nde Ego State terapisi üzerine Alman asıllı Amerikalı Prof. Dr. Arreed Franz Barabasz tarafından bilimsel araştırmalar yürütülmüştür.
Yapılan çalışmalarda travma anıları, Ego State terapi müdahalesi ile aktive edilmiş ve trans durumunda abreaktif bir tesir yaratmak için terapötik olarak yönlendirilen bu transta tekrar yaşatılmıştır. Ego State terapi sayesinde travmatik malzemenin daha yüksek entegrasyonu sağlanmıştır. Çalışma sonucunda, akut gerilim tepkileri üzere travma sonrası semptomlar değerli ölçüde azaltılabildiği gözlemlenmiştir. Terapinin tesirinin, tedaviden 18 hafta sonra hala saptanabilir durumda olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıyeten “TSSB’da Ego State Terapisi’nin Aktifliği: Travma Tahlili, Depresyon ve Anksiyete” isimli çalışmada da benzeri bir sonuç elde edilmiştir.
Tedaviden üç ay sonra bile ego State terapisi’nin, TSSB’de meydana gelen depresyon ve anksiyete bozukluklarında semptomların şiddetini azaltmak için tesirli bir metot olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır (Araştırma hakkında daha ayrıntılı bilgiye ulaşamak için “Barabasz & al., 2013”).
Ayrıca son yıllarda Amerikan Klinik Hipnoz Dergisi’nde (American Journal of Clinical Hypnosis) Ego State Terapi üzerine yüzlerce bilimsel makaleler yayınlanmıştır. Araştırmalarda, Ego State terapisi ile travma sonrası yahut dissosiyatif bozuklukları olan bireylerin iç ve dış sonlarını tanımalarına ve kendi hudutlarını güçlendirmelerine yardımcı olunabildiği ortaya çıkmıştır. Ayrıyeten narsistik kişilik bozukluğu olan sağlıksızların, yalnızca bir yıl süren Ego State terapisi ile değerli ölçüde gelişme kaydettikleri gözlemlenmiştir.
Ayrıca Güney Afrika’da dissosiyatif bozukluğu olan yetişkin sağlıksızlar üzerinde sistematik, nitel bir fenomenolojik çalışma yapılmıştır (Fritz & da Silva, 2012) Araştırma sonuçları, Ego State terapisinin, sağlıksızya has uyarlanabilen ve bilhassa yaratıcı imkanlar sunan dissosiyatif bozuklukların tedavisi için çok tesirli bir sistem olduğunu göstermiştir. Sağlıksızlar, modüllerin entegrasyonunun kendilerini daha bütünsel hissetmelerine yardımcı olduğunu söz etmişlerdir. Bilhassa dışsallaştırma, kişinin kendi farklı modüllerini tanımasına, onlarla temas etmesine, irtibat kurmasına ve daha sonra bütünleştirmesini sağlamıştır.
John Watkins‘in öğrencisi olan Hartman, doktora tezini 1994 yılında “Cinsel Travma Geçirmiş Çocuklarla Ego State Terapisi” konusunda yapmıştır. (Ego State Therapy With Sexually Traumatized Children, Hartman,1994).
Hartman çalışmasında, 9 yaşında istismara uğramış bir kız çocuğunun Ego State terapi sürecini teorik ve bilimsel çerçevede detaylı olarak sunmuştur. Daha 1993’te Schwartz & Gay, “Yeme Bozukluğu Sağlıksızlarıyla Başa Çıkmak için EgoState Terapisi” başlıklı bir makale yayınlamıştır.
Ego State terapisinde başka psikoterapi ekollerinin entegre edilmesi
Ego State terapisini uygularken, her danışana has ferdi bir yaklaşım bulmaya odaklanılmaktadır.
Böylece öteki terapi biçimlerinden öğeler de sıklıkla sürece dahil edilmektedir.
Örneğin EMDR (EMDR, Türkçe açılımıyla Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine Sürece, İngilizce EMDR: “Eye Movement Desensitization and Reprocessing”), Bilişsel Davranışçı Terapi, Psikodrama ya da Beden odaklı Psikoterapi (Focusing Terapi vb.) üzere Psikoterapi ekolleri, Ego State Terapisi ile çalışılırken rahatlıkla sürece entegre edilebilmektedir.
Watkins çifti, Ego State Terapisini bütünleştirici bir usul olarak tasarlandığından, bu ekolün uygulayıcılarını ve uzmanlarını Ego State teori üzerinde çalışmaya devam etmeleri sağlamıştır. Bu durum, dünya çapındaki çeşitli Ego State uzmanlarının, Ego State terapisi için gereken trans derinliği üzere, formülün kilit noktaları hakkında farklı görüşlere sahip olmasına yol açmıştır.
Ancak Ego state terapisinde “İç Güç” yahut “İç Yardımcılar” üzere kavramlar ile içsel kaynaklara yönelik yapılan çalışmalar, tüm ego state terapi uzmanlarında birebirdir.
Ayrıca Ego State Terapi, danışan ile işbirliği içinde dikkatli ve sorumlu bir halde planlanmış, gerçekleştirilen ve denetim edilen son derece ferdî terapi süreçlerinin yaratılmasına kıymet vermektedir. Bu noktada, kişisel bir konutun (terapinin) tasarlandığı ve inşa edildiği farklı yapı taşlarının, farklı yapı elemanlarının ve farklı materyallerin bulunduğu bir mesken inşa etme metaforu uygun olacaktır. Bir meskenin, öbür konutlarla birebir görünmesi değil, mesken sakinlerinin gereksinimlerine uygun olması değerlidir.
Bu terapötik yaklaşımdan ötürü, Ego state terapisi ile bir terapi konsepti için kapsamlı bir manuelleştirmenin mümkün olmadığı açıktır. Bunun yerine, terapistlere, terapi seansı sırasında danışan için kişisel olarak uyarlanmış müdahale teklifleri için çerçeve çizilebilmektedir.
Ego State Terapisinin dayandığı kişilik (Persönlichkeit) kavramının “ana akım” psikolojidekinden farklı olduğu da belirtilmelidir.
Ego State kavramına nazaran, kişilik katı değildir. Yalnızca nüanslarda olsa bile, kişiliğin çeşitli kısımlarıyla terapötik temas ve irtibat yoluyla çeşitli taraflarıyla gelişmektedir.
Ayrıca, bir kişinin farklı benlikleri (ego durumları) vakit zaman ön planda bulunabilir yahut kimi vakitlerde kimi benlikler etkisiz, donmuş bir haldedir. Bu nedenle kişinin kişilik algısı farklı vakitlerde farklı olabilmektedir.
Ego State Terapi Enstitüsü Türkiye
Türkiye’de ego state terapi çalışmaları, “John Watkins Ego State Terapi Enstitüsü Türkiye®” kurucusu, Abdullah ÖZER tarafından yürütülmektedir. Ego State Terapi eğitimininde EGO-STATE-THERAPIE DEUTSCHLAND (EST-DE) “Almanya Ego State Terapi” eğitim programı uygulanmaktadır. John Watkins Ego State Terapi Enstitüsü Türkiye®(TESCİL NO 2021 067362 TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU) 2021 yılında İzmir’de kurulmuştur. Abdullah ÖZER Ego State Terapi eğitimini Almanya’da almış ve Almanya Ego State Terapi Birliği tarafından akredite bir Ego State Terapistidir. Abdullah ÖZER ayrıyeten Ego State Therapy International (ESTI) tarafından akredite olmuş milletlerarası onaylı Ego State Terapisitidir. Abdullah ÖZER hem Almanya’da hem Memleketler arası arenada Türkiye’yi temsil eden birinci ve tek akrediteli Ego State Terapistidir. Kurucu Lideri olduğu Ego State Terapi Enstitüsü’nde eğitmen olarak Ego State Terapi eğitimleri vermektedir.
Yayınlanan yazılar kaynak göstermeden, müsaadesiz kullanılması, kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Maddesine nazaran hatadır. Yayınlanan yazılar, makaleler, haberler kaynak gösterilerek içeriği değiştirilmemek kaidesiyle yayınlanmasına müsaade verilmektedir.
Abdullah ÖZER
Sosyal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji)
Eğitimini almış olduğu Psikoterapi Ekolleri:
<br>
steroid sipariş
