AİLE VE ERGEN
Aile tüm insanların hayatında kıymetli olan bir kurumdur. Varlığın devamı insanın içine doğduğu ya
da büyüdüğü aile ile şekillenir. İnsan toplulukları açısından aile sürekliliği olan lakin,
gerçekleştirdiği değişimlerle de kendini geleceğe taşıyan, güncelleyen bir kurumdur.
Bilinen en yaygın tarifiyle aile, biyolojik bağlar sonucu cinsinin devamını sağlayan, paylaşımın,
toplumsallaşmanın olduğu, karşılıklı bağlantıların kurallara bağlandığı, toplumsal bedellerin sonraki
nesillere aktarıldığı biyolojik, ruhsal, sosyo-ekonomik ve tüzel yapısı olan bir kümedir. Aile
tarifleri ekseriyetle kanbağı üzerinden yapılmış olsa da, bireylerin evlat edinme yoluyla da ana-
baba ve çocuklardan oluşturdukları aileleri de birebir kapsamda kıymetlendirmek fayda sağlar
Bu nitelikleriyle aile; sevgi, memnunluk, bağlanma, ilişkin olma ve paylaşma üzere hislerin yaşandığı,
yaşanan bu hislerin oluşturduğu sıcaklıktan beslenen ve devam etmesini mümkün kılan bir
bütündür. Çocuk, içine doğduğu ailede muhtaçlıklarının karşılanması sonucunda varlığını devam
ettirebilmeyi başarır. Bu gereksinimlerin başında, korunma, toplumsallaşma, biyolojik muhtaçlıklar, duygusal
dayanak, eğitim, din ve ekonomik takviye üzere ögelerin karşılanması gelir. Bu güvenlik ögeleriyle
büyüyen çocuk ömür içindeki duruşunu da bütün bu değerli noktalarla ortaya koyar. İnsan
hayatında, çocukluk periyodunun birinci beş yılı büyük kıymet taşır. Yetişkin devirde kullanacağı
kişilik örüntüleri işte bu yıllarda oluşan temellerle şekillenir. Elbette, omurdaki her noktayı denetim
edebilmek mümkün değildir. Fakat, denetim dışı gelişen aksiliklerin en az hasarla
atlatılabilmesini sağlayabilmek maharetlerinin var olması, kullanılabilmelerini sağlayabilmek kıymetli
bir noktadır.
Ergenlik devri ise çocukluğun ikinci kıymetli periyottur. Bu devir, çocukluk basamağında
meydana gelmiş aksiliklerin giderilerek yerine yeni olumlu özelliklerin geliştirilebileceği
tekrar yapılanma ve telafi devridir. Bu süreç ailelerin çocuklarıyla irtibatlarında zorlandıkları
fırtınalı bir evredir. Süratli büyüme temposunda olan ergenin kendisi dahi bu sürate ahenk sağlamakta
zorlanır. Değişim sık sık, ani, beklenmedik yer ve vakitte ortaya çıkabilir. Ergen bu
değişimlerde çoğunlukla kendisine ahenk sağlanmasını bekler. Fakat bugün gereksinimi olan durum,
yarın farklı bir muhtaçlığa dönüşmüş de olabilir. Saç modeli her gün değişir, ayna karşısında geçen
müddet uzar, kendini bazen en güzel-en yakışıklı görürken bazen de en yakışıksız olarak algılayabilir. Bu
periyotta bireyin kurallarla ortası hiç de yeterli değildir. Kendi kural koyucu olmak ister. Var olan
kurallara karşı çıkar. Her şeyin en doğrusunu bildigini ve en yanlışsız kararları verebildigini düşünür.
Bu periyotta kendi cinsel kimliğini belirginleştirirken, karşı cinsi fark ederek daha fazla ilgilenme
eğilimi başlar. Bunların yani sıra, akran münasebetlerinde problemlerin yaşandığı ağır bir devir kendini
hissettirir.
Tam da bu periyot ergen ve aile çatışmalarının yaşandığı bir durumu tanımlar. Aile daha evvel
kelamından dışarı çıkmayan, uyumlu, munis, dersini çalışan, kurallara uyan çocuğunu kaybettiğini
düşünerek korkar ve paniğe kapılır. Meğer tıpkı çocuk daima oradadır ve yalnızca muhtaçlıkları
değişmiştir.
Aile bu periyotta çoğunlukla kendini çaresiz, yetersiz, ne yapacağını bilemez ve “Nasıl davranırsa
en doğrusu olur?” sorusunu yanıtını arar. Halbuki ergenin en temel muhtaçlığı, varlığının kabul
edilmesidir. Ayrışma-bireyselleşme gereksiniminde olan ergen, onay almak, kabul görmek ister.
Ebeveyin bu vakitte dinleme hünerini kullanabildiği oranda münasebetlerde tutarlılık kendini gösterir.
Ergenle ilgide, ergenin akranlarından örnek vermeden, yargılamadan, eleştirmeden kabul
edilmesi aile bağlarının güçlenmesinde ve münasebetlerin sağlıklın devam etmesinde rol oynar. Aile
hayatında, her bireyin rollerinin bariz olması, hiyerarşik yapıda anne-babanın ortak tavır
sergiliyor olması, istikrarın ve ahengin oluşmasında kıymet taşır. Anne-baba ergenin yaşıyla
uyumlu kurallar belirleyerek ve bu kuralları vakit içinde gereksinimlere nazaran değiştirerek uyumlu ve
istikrarlı bir aile irtibatının devamını sağlar. Ergen kurallara uymak istemez, onun için kurallar
gereksiz ve can sıkıcıdır. Lakin kurallar konusunda açık irtibatın olması, kurallara neden
ihtiyaç duyulduğunun paylaşılması ergen tavırlarının esnekleşmesini sağlar. Ergen bu
periyotta yavuzdur, denemekten korkmaz.
Ebeveynin bilglendirici yaklaşımı bireyin özgüvenini geliştirmesine katkı sağlar. Ergenin küçük
kusurlar yapmasına denetimli olarak müsamaha ile yaklaşılması, kendi doğrularını oluşturması
açısından kıymet taşır. Unutulmamalıdır ki, oburlarının tecrübeleri ile kendi doğrularımızı
oluşturamayız. Bu periyotta acımasız tenkitler münasebetlerin ziyan görmesine sebep olurken, olumlu
tarafların görülerek ödüllendirilmesi ebeveyn-ergen alakalarını güçlendirir; ergenin sağlıklı
gelişmesine katkı sağlar.
Ergen çocuğu olan aileler, sık sık geriye bakarak, çocuklarının birer birey olduğunu kabul ederek
empati kurmalarının kendi geçmiş hislerini anımsadıklarında, kuracakları köprüleri daha
sağlıklı ve sağlam inşa edecekleri unutulmamalıdır.