Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireyler çoklukla toplumda kabul gören kurallara muhalif biçimlerde hayatlarını sürdürürler. Yasalar tarafından kabahat kabul edilen davranışları sergiledikleri görülmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal kişilik bozukluğu olan şahısların sergilediği davranışlar hem toplumsal pahalar hem de kanunlar çerçevesinde yanlış olan yahut yapılmaması gereken davranışlar olarak görülmektedir. Palavra söyleme davranışı, çalma davranışı, meskenden sık sık kaçış, rastgele cinsel ilgiye girme isteği, toplumsal etrafını ve ailesini maddi ve manevi sömürmeleri üzere davranışları örnek olarak verilebilir. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal kişilik bozuklukluğunun tanısı 18 yaşından sonra konabilmekte ve birey 18 yaşını doldurmadan evvel davranım bozukluğu teşhisini alabilmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı’nın içeriği incelendiğinde Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Kişilik Bozuklukları başlığının içerisinde B kümesine dahil edilerek ele alınmaktadır.
Bu bozukluğun teşhis kriterleri dört unsur altında incelenmektedir. Bu teşhis kriterleri aşağıda belirtilen halde özetleyebilmek mümkündür.
-
Kişi on beş yaş ve sonraki devirler boyunca aşağıdaki sıralanan unsurların içinden en az üç tane maddeyi sergiliyor ve birebir vakitte etrafında bulunan şahısların hak ve özgürlüklerini önemsemeyen, yazılı ve yazısız kurallara karşı duyarsız bir davranış örüntüsü ve hikayeye sahip olmalıdır (American Psychiatric Association, 2013).
-
Yasal açıdan yapmasını gerektiren ya da yapmaktan kaçınmasını gerektiren davranışların gerekliliklerine ters tutum göstermesi ve bu davranışların tekrarlanması sonucunda tekrar başının yasal açıdan kaygıya girmesi gerekmektedir. (Öztürk, Uluşahin, 2016), (American Psychiatric Association, 2013).
-
Kişinin genel olarak doğruları değişik biçimlerde çarpıttığı gözlemlenmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016), (Öztürk, Uluşahin, 2016). Yapılan bu davranışlara örnek gösterecek olursak, ismini farklı yer ve vakitlerde değiştirerek kullanma (geçici isim kullanma), istediğini elde etmek hedefiyle yasadışı yollar ve toplum tarafından kabul görmeyen tekniklerle etrafında bulunan insanları dolandırma davranışları gösterilir. (Öztürk, Uluşahin, 2016), (American Psychiatric Association, 2013).
-
Davranışın sonuçlarını düşünmeden hareket etme yahut hesaplamadan davranışta bulunmak, dürtüsel bir hayat şeklinde yaşamak (American Psychiatric Association, 2013).
-
Fizikî şiddetle sonuçlanan tartışma ve arbedelerde sık sık rol almak, etrafındaki öteki bireylerin haklarını gasp etmekten rahatsız olmamak, epeyce asabi ve her an saldırmaya yatkın olmak (Öztürk, Uluşahin, 2016), (American Psychiatric Association, 2013).
-
Kendi için fizikî yaralanmasına sebep olacak ve vefat riski taşıyan davranışları önemsemediği üzere öbür insanların da yaralanmalarına ve mevtle sonuçlanabilecek tehlikeli durumları önemsememektedir. (American Psychiatric Association, 2013). (Öztürk, Uluşahin, 2016).
-
Kişinin sorumsuzluk durumu hayatının bütününe hâkim olmaktadır. (Öztürk, Uluşahin, 2016), (Nussbaum, 2013). Bu nedenden ötürü kişinin daima bir işe ya da maddi kar sağlayacağı, kendisine gelir getiren aktifliğe sahip olamaması sık görülen bir durumdur. Bu yüzden ödemesi gereken faturaları ödemediği, kirasını yatırmadığı ve ailesinin geçimi için yardımda bulunmadığı gözlemlenebilmektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016) (American Psychiatric Association, 2013).
-
Tanıdık olsun ya da olmasın kişinin etrafında bulunan bireylere kasıtlı formda ziyan vermesi, onların sahip olduğu bir şeyi çalması ya da şahıslara kasıtlı olarak berbat bir biçimde davranması (Öztürk, Uluşahin, 2016), (Nussbaum, 2013). Kişinin bu davranışları sergiledikten sonra kendisinde vicdan azabı ya da pişmanlık duymaması, bu davranışları farklı farklı mazeretlerle açıklamaya çalışması da değerli bir detay olarak görülmektedir.
-
Kişi 18 yaşını doldurmuş olmalıdır. Şayet 18 yaşından daha küçükse, Antisosyal Kişilik Bozukluğu tanısı yerine Davranım Bozukluğu (Conduct Disorder) tanısı konması gerekir. (Öztürk, Uluşahin, 2016), (American Psychiatric Association, 2013).
-
Kişinin ömür hikayesi alındığında 15 yaşından evvelki devirde davranım bozukluğuna sahip olduğunu gösteren belirtiler bulunmalıdır. (American Psychiatric Association, 2013). (Öztürk, Uluşahin, 2016).
-
Toplumun genelinde kabul gören kurallara ters olan davranışları, sırf Bipolar His Durum Bozukluğu ya da Şizofreni sağlıksızlıklarının oluştuğu ve geliştiği sırada ortaya çıkmamış olmalıdır. (American Psychiatric Association, 2013), (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluğu teşhislerini karıştırılması ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. (Öztürk, Uluşahin, 2016). Bu iki teşhis ortasında kalma durumunda ise ayırıcı teşhisin, saldırgan davranış göstermek ve çocukluk devrinde davranım bozukluğu geçmişi olduğunun hatırlanması faydalı olacaktır. (Süer, 1998)
Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Narsistik Kişilik Bozukluğu kıyaslanacak olursa, Antisosyal Kişilik Bozukluğunda saldırgan davranışlar ve çocukluklarında davranım bozukluğu hikayesi görülürken, Narsistik Kişilik Bozukluğunda saldırgan davranışlar ve çocukluklarında davranım bozukluğu görülmemektedir (Öztürk, Uluşahin, 2016).
DSM-5 Teşhis Ölçütleri Müracaat El Kitabı ve Ruh Sıhhati ve Bozuklukları kitapları incelendiğinde, kişinin suça eğilimi Antisosyal Kişilik Bozukluğu teşhisinin koyulması noktasında en çok vurgulanan belirtilerdendir. Birtakım durumlarda şayet kişi husus kullanımından yakınıyorsa, bağımlı olduğu maddeyi temin etmek gayesiyle bir ekip kanunlara uymayan davranışlar gösterebilir ve bununla birlikte suça eğilim göstermiş olabilir. (Öztürk, Uluşahin, 2016). Kişi için hem husus bağımlılığından hem de bağımlı olduğu maddeyi temin etmek için hata sürece durumu kelam konusu ise, Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve Husus Bağımlılığı teşhislerini bir ortada koymak yanlışsız olacaktır. Bu durumun görüldüğü sağlıksızlarda suça eğilimli davranışlar kaçınılmaz olmaktadır (Taymur ve Türkçapar 2012).
Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireyler genel olarak, hırsızlık, yan kesicilik, tetikçilik, manipülasyon, çek ve senet tahsilatı, haraç alma, gasp, uyuşturucu ticareti, çete kurma üzere hataları tekrar tekrar işlemektedirler. Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip bireyler, askeri disiplin kuralarına ahenk sağlamadıklarından mevcut tertibi bozduklarından askerlikten atılma ihtimalleri vardır. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal kişilik bozukluğunun ortaya çıkma sebepleri üzerine yapılan araştırmalarda, ekseriyetle biyolojik, psiko-sosyal nedenlerin üzerinde durulmaktadır. Bu araştırma ve müşahedeler aileye ve kişinin çocukluk periyotları de dahil olmak üzere tüm hayatına değinilmektedir. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal Kişilik Bozukluğu olan bireylerin ortak olan özelliklerinden kimilerini şu formda sıralamamamız mümkündür. Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı almış olan bireyler çoklukla zeki ve yeteneklidirler lakin kişilik özellikleri, göstermiş oldukları davranışlar nedeni ile uzun müddetli işlerde çalışmaları çok da mümkün değildir. Bu şahısların uçuk kaçık hevesleri vardır ve sorumluluk hisleri öbür beşerler kadar gelişmemiş ve olgunlaşmamış olması uzun periyodik işlerde çalışamamalarının sebeplerindendir. Beşerlerle ilgileri başlangıçta samimi ve sıcak tavırla başlamış olsa da bencil ve sorumluluk almayan yapıları sebebi ile kısa müddette sonlanmaktadır. Akla uygunlaştırma (rasyonalizasyon) savunma düzeneğini, kendilerini haklı çıkarmak için sıkça kullanırlar. (Köroğlu, E., Bayraktar, S. (2011).
Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alan şahıslarda dürtüsel davranışlar sebebi ile tasarlama ve yargılamayla ilgili ego yetersizlikleri vardır. Bu bireylerde süperegonun tam gelişmediği görülmektedir. Saldırganlık özellikleri gösteren bu şahıslarda sadomazoşizm, narsisizm ve depresyon eşlik eden durumlardır. Sevgi ve temel inanç hisleri yoktur. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Birtakım Antisosyal Kişilik Bozukluğu tanısı almış bireylerin çocukluk periyotları incelendiğinde, geçmişlerinde bedensel bir istismara maruz kalmaya dair ispatlar yahut hikayelere rastlanabilir. Bu istismar hikayesinin yetişkinlikte sergilenen davranış ve kişilik örüntüsü ile alakalı olduğu düşünülmektedir. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal Kişilik Bozukluğunun kimi psikotik bozuklukları ve his durum bozukluklarına benzeyebileceği noktası da Orhan Öztürk ve Aylin Uluşahin’in değerli olarak gördüğü ve bilhassa belirttiği bir noktadır. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Erkeklerde bayanlarla karşılaştırıldığında antisosyal kişilik bozukluğu üç kat daha fazla görülmektedir. Erkeklerde bu durum gözle görülebilir yıkıcı sonuçlara sebep olur ve toplum tarafından daha kolay fark edilebilir ve maddelerce uygun olmayan davranışların çabucak göze çarpabiliyor olması bayanlara oranla daha fazla olması durumudur. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
Antisosyal Kişilik Bozukluğu bayanlarda erkeklerde görüldüğü biçimiyle yani, fizikî şiddete yatkınlık ve öfkeli tavırlar halinde gözle görülecek ve ileri düzeyde olumsuz davranışlar olarak kendini göstermeyebilir; tam aksisi olarak öbür beşerlerle uyumlu ve olumlu münasebet kuramama, kişilerarası münasebette orta bozma ve iftira üzere durumlarla ve ayrıyeten kız çocukluklarında somatizasyon bozukluğu olarak kendisini göstermektedir. Bayan ve erkeği karşılaştırırken bu durumların göz önünde bulundurulması kıymetlidir. (Öztürk, Uluşahin, 2016).
<br>
