Alzheimer halk ortasında unutkanlıkla muadil görülebiliyor. Aslında Alzheimer, unutkanlıktan çok daha evvel içe kapanıklık, çabuk öfkelenme, umursamazlık üzere belirtilerle kendini aşikâr edebiliyor. 2021 yılında Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından Alzheimer sağlıksızlığının ilerlemesini durduran ilacın satışına onay verilmesi tedavide umut ışığı olarak görülüyor. Memorial Şişli ve Ataşehir Sağlıksızneleri Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Türker Şahiner, “21 Eylül Dünya Alzheimer Günü” öncesinde, Alzheimer sağlıksızlığı ve tedavisindeki yeni gelişmeler hakkında bilgi verdi.
Alzheimer önlenemeyebilir lakin ötelenebilir
Alzheimer sağlıksızlığının beyinde Amiloid Beta ismini verilen bir proteinin birikiminden oluştuğu düşünülmektedir. Amiloid Beta ziyanlı bir protein molekülü değildir. Nöron ismi verilen beyin hücrelerinin her gün tekraren sentezlediği bir moleküldür ve beyinde elektriksel sinyallerin iletiminde rolü olduğu iddia edilmektedir. Bilinmeyen bir nedenden ötürü bu protein misyonunu yaptıktan sonra parçalanmak yerine hücresel ortası ortamda birikmektedir. Aslında Parkinson ve beyni tahrip eden öteki birçok sağlıksızlıkta da benzeri düzeneğin varlığı gösterilmiştir. Yalnızca biriken protein ve tahrip ettiği bölgeler değişmektedir. Günümüzde biriken proteinlerin genetik adresleri bilinmekte ve genetik olarak bu sağlıksızlıklara olan yatkınlığı olan bireyler belirlenebilmektedir. Lakin genetik olarak olağan doğan bireyde de sonradan oluşan birikim epey sık olarak görülmektedir. Bu durumda etraf beslenme ve ömür şekli üzere faktörler aktif olmaktadır. Alzheimer sağlıksızlığını önlemek mümkün olmasa bile sağlıksızlığı ötelemek mümkündür.
- Kalp damar sıhhati bilhassa de kan basıncının denetim altında tutulması
- Kan şekerinin düzenlenmesi
- Obezitenin önlenmesi
- Fiziksel vücut idmanların tertipli ve her gün yapılması
- Bilişsel beyin idmanların tertipli gerçekleştirilmesi
- Depresyondan korunmak Alzheimer sağlıksızlığını öteleyebilmektedir.
Unutkanlık sizi ne vakit endişelendirmeli?
Her unutkanlık Alzheimer değildir ve hatta bu sağlıksızlıkta görülen unutkanlık günümüzde birden fazla insanın yakındığı unutkanlıktan çok farklıdır. Alzheimer sağlıksızları unutkanlıklarının birden fazla vakit farkında değildir ve unutkanlıklarını da inkar ederler. Sağlıksızlar unutkan olmadıklarına inandıkları için yakınlarını bile suçlayabilmektedir. Sağlıksızlarda yaşanan unutkanlıklar kişinin çok âlâ başardığı marifetlerin yavaş yavaş kaybolmasına yol açar ve adeta değişik kişiliğe bürünen sağlıksıznın toplumsal alakaları bozulur. Meğer çabucak hemen herkesin yakındığı unutkanlık beynin bir savunma düzeneğidir ve çok ağır irtibattan ötürü bilgi bombardımanı karşısında beyin adeta “pause” düğmesi ile kendini yeni bilgi kaydına kapatmasıdır. Kaydedilmeyen bilgi hatırlanamaz yani unutulamaz.
Alzheimer unutkanlıktan evvel belirti verebiliyor
Alzheimer, kişiyi unutkanlıktan çok evvel farklı bir kişiliğe hakikat sürükler ve erken periyotta birden fazla vakit sağlıksızlar içe kapanmayı ve kendi etraflarını daraltmayı tercih ederler. Depresyon belirtileri klinik tabloya hakimdir. Kararsızlıklar basitçe öfkeye dönüşür. Kaybedilen hünerler nedeni ile aldıkları tenkitlere tahammülsüzlük dikkat caziptir. Alınganlık bazen yakın etrafını çok yorar. Birçok vakit depresyonla birlikte çok bencillik ve umursamazlık da vardır. Bazen yakın bir arkadaşın vefatını bile umursamaz olabilirler. Bu periyotta hala kişisel işlerini yürütebilir ve hijyenlerini korurlar fakat işlerin kalitesi bozulmaktadır.
Erken teşhis tedaviyi şekillendirebilir
Günümüzde erken teşhiste genetik tahliller ve beyin omurilik sıvısında amiloid beta protein ve TAU protein ölçümü çok pahalıdır. 2012 yılında dünyada teşhis kriterleri değişmiş ve kimyasal tahliller erken teşhis kriterleri ortasına alınmıştır. Bugün yalnızca ABD de ticari kullanıma sunulmuş amiloid PET Türkiye de 2020 yılından itibaren kullanımdadır. Beyin MR çalışmaları erken teşhiste çok kıymetli olup yaygın kullanılması için çalışmalar sürmektedir.
Yeni tedaviler sağlıksızlar için umut ışığı olabilir
Alzheimer tedavisi için yakın gelecekte ümit verici çok sayıda çalışma büyük kaynaklar kullanarak devam etmektedir. Bu çalışmaların büyük çoğunluğu immün terapilerdir. Bağışıklık sistemine tanıtılan “çöp proteinler”in yeniden insanın bağışıklık sistemine temizletilmesi amaçlanmaktadır. 2012 yılında bu işi başaran ilaçlar ticari kullanım için onay alamamıştır. Zira bu ilaçlar ileri evre sağlıksızlara uygulanmış ve doğal olarak beyni tahrip eden proteinler temizlense bile sağlıksızların klinik tabloları düzelmemiştir. Tıpkı yıl genetik olarak yüksek riskle tanımlanmış çok genç yaşta sağlıksızlığa yakalanan çok sayıda bireye sahip ailelerin genç bireyleri istekli olarak bu tedavileri almaya başlamıştır. 2021 yılında Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA) Alzheimer sağlıksızlığında tarihte birinci kere sağlıksızlığın ilerlemesini durduran bir ilaç için satış onayı vermiştir. İlacın etken hususu olarak kullanılan “aducanumab” beyinde biriken amiloidi temizleyebilmektedir. Beyin sıhhati açısından bir dönüm noktası olabilecek bu ilaç şimdi ABD dışındaki ülkelerde satışa sunulmamıştır. Lakin sağlıksızlar ve aileleri için bir umut ışığı olmayı sürdürmektedir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
hasta yatağı kiralama
