Çok düzgün tanıdığınız insanların isimlerini unuttuğunuz ya da daha evvel anlattığınız bir olayı tekrar anlattığınız oldu mu? Yahut daha evvel yaşadığınız bir olayı unuttuğunuz? Bu yaşananlar alzheimer sağlıksızlığının önemli boyutta olduğunun bir göstergesi olabilir. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nebil Yıldız, “alzheimer sağlıksızlığının saptanması için kesinlikle profesyonel yardım almakta yarar var” dedi.
Sinsi bir sağlıksızlık olan Alzheimer, yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte giderek artış gösteriyor. Şu anda Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran dünyada 50 milyondan fazla şahısta bunama mevcut ve bunun yüzde 60-70 kadarını Alzheimer sağlıksızlığı oluşturuyor. Artan yaşlı nüfusla bir arada, 2030 yılında bir buçuk-iki; 2050 yılında ise üç katına ulaşacağı öngörülüyor. İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nebil Yıldız, 65 yaş üzerinde yüzde 1-2’lerde olan Alzheimer sağlıksızlığı sıklığının, 80 yaş üzerinde yüzde 20’lere, 85 yaş üzerinde ise yüzde 30-40’ların üzerine çıktığını belirtti. “Demans/bunama, daha çok 65 yaş üzerinde görülen bir durum olmakla birlikte daha erken yaşlarda görülebiliyor” diyen Prof. Dr. Nebil Yıldız, Alzheimer sağlıksızlığıyla ilgili şunları anlattı:
“Genellikle 65 yaş sonrasında başlıyor”
“Alzheimer sağlıksızlığı bir beyin sağlıksızlığıdır ve birincil demansların en sık sebeplerinden birisidir. Bellek, dikkat, farkında olma, planlama ve yürütme, yargılama, fikir yürütme, benzerlik ve farkları belirleme, soyutlama, konuşma, manaya, okuma, yazma, hesap yapma, taraf belirleme, beş duyuyla algılama, tanıma, biçim çizme, giyinme, temel aktiviteleri yönetme, taklit edebilme üzere işlevlerde ve davranışlarda, kişilik özelliklerinde, evvel birinde sonra başkalarında sinsi bir halde başlayıp ilerler. Alzheimer çoklukla 65 yaş sonrası, yeni öğrenilen şeylerin hafızada tutulmasının zorlaşmasıyla başlar lakin daha farklı bir bilişsel özelliğin bozulmasıyla da, daha seyrek de olsa 65 yaşından evvel de başlayabilir.“
Bilişsel bozukluklar 2 ile 5 sene ortasında Alzheimer sağlıksızlığına eviriliyor
Bilişsel işlevlerde yaşlanmayla bir arada kabul edilebilir günlük fonksiyonelliği, işlevleri etkilemeyecek seviyede değişiklikler olabiliyor. Fizikî birçok farklılığa nazaran bu değişiklikler çok daha az oranda gerçekleşiyor. Selim yaşlılık unutkanlığı, isimleri ya da konulan eşyanın yerini unutma ancak daha sonradan hatırlayabilme üzere durumları içeriyor. Kişi kendi fark ediyor ancak etraf fonksiyonellik etkilenmediğinden çok fark etmiyor ya da olağan karşılıyor. Bilişsel işlevlerin rastgele birinde ortaya çıkan oburlarının da fark ettiği, günlük aktiviteleri etkileyen değişiklik ise hafif bilişsel bozukluk olarak biliniyor. Bunun unutkanlık biçiminde ortaya çıkan tipine daha sık rastlanıyor. 65 yaş üzerinde hafif bilişsel bozukluk rastlama oranı yüzde 15’lerin üzerine çıkıyor. Bunların da bilhassa unutkanlıkla seyredenlerin yüzde 15 kadarı iki, yüzde 30 kadarı beş sene içinde Alzheimer sağlıksızlığına eviriliyor. Öte yandan, hafif bilişsel bozuklukları gösterenlerde bu durum stabil de kalabiliyor ya da olağana de dönebiliyor. Alzheimer sağlıksızlığında beyindeki değişiklikler, klinik çok fazla belirti vermeden, yaklaşık 20 yıl üzere bir müddet evvel başlarken, metabolizma değişiklikleri yaklaşık 18 yıl, beyin hacim değişiklikleri yaklaşık 13 yıl evvelce başlıyor. Bu müddet içinde beyin bu durumu dengeliyor, rastgele bir anormallik fark edilmiyor. Daha sonra da sinsi bir formda yavaş yavaş belirti vermeye başlıyor. Belirti vermeden evvelki değişiklikleri saptayabilecek teknolojiler geliştirildi ve bunu ortaya koyabilecek tetkik imkanlarında giderek yaygınlık kazanması sürecine girildi.
Unutkanlığın önemli olduğunu gösteren belirtiler
Kronik uyku eksikliği/bozukluğu, kaygı/endişe durumu, depresyon, kullanılan birtakım ilaçlar, yetersiz beslenme üzere nedenlerin, sistemik birtakım sağlıksızlıkların da unutkanlıklara, konsantrasyon zahmetine yol açabileceğini tabir eden İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nebil Yıldız, “Altta yatan durumun düzeltilmesi, birden fazla vakit bu sorunun giderilmesine yardımcı olur. Şayet; çok düzgün tanıdığınız kişi ve yer isimlerini unutuyorsanız, tıpkı sohbette cümleleri ve öyküleri tekrar tekrar anlatıyorsanız, olağan günlük rutininizi unutuyorsanız, kişilik, davranış, his durum değişikliği yaşıyorsanız, sık kullandığınız eşyayı nereye koyduğunuzu bulamıyorsanız, tanıdığınız bir kişinin ismini hatırlayamıyorsanız, sık sık odaları karıştırıyorsanız, âlâ bildiğiniz yerleri bulmada problemler yaşıyorsanız, hem bu problemlerin saptanması hem de daha önemli durumların ortaya çıkarılabilmesi için kesinlikle profesyonel yardım almakta yarar var” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı<br>
hasta yatağı kiralama
