Enürezis; 5 yaş üzerinde idrarın istemsiz olarak boşaltılmasıdır. Bu davranışın üç ay müddetle haftada en az iki kez ortaya çıkması, okul ya da toplumsal yaşantı ile ilgili ezaya neden olması ve bu durumun tıbbi bir rahatsızlığa bağlı olmaması olarak tanımlanır.
Uyku esnasında olan idrar kaçırmalarına enürezis nokturna (nokturna enürezis), gündüz uyanıkken olan idrar kaçırmalarına enürezis diurna (diurnal enürezis) , ikisinin bir ortada olduğu duruma ise Enürezis continua (continual enürezis) denmektedir. Enürezis şayet bebeklikten beri süregeliyorsa primer, en az 6 aylık bir kuruluktan sonra başlamışsa sekonder enürezis olarak tanımlanır. Enürezis daha çok gece işemesi (noktural enürezis) biçiminde görülmektedir.
Enürezis, başlama formuna nazaran de sınıflandırılmaktadır. %85gibi büyük çoğunluğunda enürezis hiç kesilmeden bebeklikten müddet gelir. Buna birincil (primer) enürezis denmektedir. Geriye kalan %15lik kısımda tuvalet eğitimini tamamlayıp, denetim sağlandıktan sonra alt ıslatmaya başlar. Bu duruma da ikincil (sekonder) enürezis denmektedir.
Tüm dünyada 50milyonun üzerinde enürezisli çocuk olduğu iddia ediliyor. Görülme sıklığı çocukların yaşlarına nazaran değişiklik gösteriyor. Sırayla 5 yaşında %15-20; 10yaşında %5; 10-17 yaş ortası %2-3 ve 17 yaşında %1’dir.Her yıl enüretiklerin %15’i tabiatıyla düzelir. Erkeklerde kız çocuklarına nazaran 1.5 kat daha fazla görülmektedir.
Enürezisin nedenleri
Birinci mümkünlük idrar yollarında bir dert var mı?
İkinci mümkünlük olursa bir psikoloğa ya da bir psikiyatriste gidilmeli.
Biyolojik ve psikososyal nedenler olarak ayrılmaktadır.
Biyolojik Etkenler
Kalıtımsal etkenler: Enüretik çocukların yaklaşık %75’inin birinci dereceden akrabasında evvelce enürezis görülmektedir.
Hormonal etkenler: Kimi çocukların antidiüretik hormon(ADH) fonksiyonlarında anormallikler vardır. ADH hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormon ‘sıvıları tut, gitmesine müsaade verme’ biçiminde bedene sinyal vermektedir. ADH hormonu sayesinde az ölçüde daha ağır bir idrar üretilir. ADH hormonunun az olduğu durumlarda çocuk açık renkli idrar imali ve altını ıslatma eğilimi fazladır.
Mesane Fizyolojisiyle İlgili Durumlar: Mesane kapasitesinin daha düşük olması enürezise neden olabilmektedir.
Uyku Bozukluğu: Birtakım ebeveynler çocuklarının derin uykuda altlarına kaçırdıklarını söylemiştir. Lakin uyku ile olan araştırmalarda bu türlü bir sonuç bulunmamaktadır. Enüretik olan ve olmayan çocukların derin uyku müddetleri eşit olmakla bir arada altını ıslatma uykunun her evresinde eşit görülmektedir
Başka etkenler: Enüretiklerde idrar yolu enfeksiyonu sıklığı %5 olup, idrar yolu hikayesi kızlarda yaklaşık beş kat daha fazla görülmektedir. İdrar yapısındaki yapısal, dinamik ve bulaşıcı sorunlar de enürezise yol açabilmektedir.
Psikososyal Etkenler
Enüretik çocukların çoğunluğunda alt ıslatma, istemsiz ve bilinçdışıdır. Evvel bir tabip tarafından organik bir rahatsızlık var mı? Ona bakılması lazım. Birincil(primer) bir neden mi yoksa sekonder bir durum mu? Anne babanın hengameleri var mı? Anne babanın aralık ayrılığı var mı? Örneğin baba subay ya da polis misyon yerine gidiyor çocuk reaksiyon olarak altını ıslatma-altına kaçırma üzere reaksiyonlar verebiliyor. İstemli enürezislerde genelde ruhsal bozukluk ya da karşı gelme bozukluğu üzere ek teşhisler konmaktadır. Kardeş doğumu ile başlayan sekonder enürezis bir regresyon(koruyucu dürtü) belirtisi olabilir. Çok pak titiz ebeveynin eğitimine karşı pasif agresif bir söz sergiliyor olabilir. Ailenin çok koruyuculuğu çocukta bebeksi kalma eğilimi ile kendisini gösterebilir. Göç ya da misal toplumsal gerilimler yaşayanlarda görülebilir.
Tedavisi
Enürezis tedavisi günümüzde 3 halde görülmektedir.
1.İlaçlı tedavi: İlaçlı tedavi tartışılmakla bir arada süratli sonuç verdiği için sıklıkla kullanılmaktadır. İlaçlı tedavilerde tedavi bittikten sonra tekrarlanma mümkünlüğü yüksektir. Tedavi çoğunlukla antidiüretik hormon olan(ADH) salgısının denetimini dayalı gece çıkılan idrar ölçüsünün azalmasına yönelik ve mesane kaslarının sıkılaştırılmasına yönelik kullanılmaktadır.
2.İlaçsız tedavi: Bu prosedür çocuk ve aile ile daha sık görüşmeyi gerektirmektedir. Kayıt tutma ve kuru gecelere özendirme. Çocuğun öbür birine muhtaçlığı olmadan doldurabileceği şema sistemi önerilmektedir. Kullanılan bir öteki formül olan alarm sisteminde çocuğun altını ıslatmaya başladığı fark edildiği birinci anda uyandırılıp tuvalete yetiştirilmesine imkan sağlanır. Mesane eğitimi, ödüllendirme-pekiştirmeden de bu tedavi usulünde yararlanılır.
3. Başka Tedavi Yolları:
Psikoterapi: Davranışçı psikoterapiler epeyce tesirlidir. Tedavide kıymetli bir yer tutmaktadır. Enüretik çocuklarla yaşamak aile için gerilim kaynağı olmaktadır. Kimi aileler çocuğunu cezalandırmak yoluyla öfkelerini boşaltmaktadır. Bu Enüretik çocuğun gerilimini arttırmaktadır. Bu yüzden ferdi psikoterapiler ve aile terapileri tesirli olmaktadır.
Sıvı kısıtlanmasının tesirli olduğu kanıtlanmamış gece idrar çıkışının azalması tedavide dikkat çekmiştir.
Yeniden de yatmadan bir saat evvelden itibaren sıvı alımının azaltılması tedaviye yardımcı olmaktadır.
