Alaka Üzerine
Münasebet deyince günümüz beşerinin aklına romantik bağlantı, aşk bağları geliyor. Bu durum bile münasebet kavramına ve bağlantı kurmaya ne kadar yabancılaştığımızın bir habercisidir tahminen de. Bu yazımızda, ilişkisel bir varlık olan beşere ve onun ferdî tarihi müddetince kurduğu bağ dinamiklerine göz atacağız.
İnsan canlısının bağlantı macerası doğmadan anne karnında başlamaktadır. Annenin aldığı her türlü besinden, dinlediği müzikten, maruz kaldığı her türlü olaydan ve stresörden birey daha dünyaya gelmeden nasibini almaktadır. Bu süreçte anne (bakım veren kimse) bebeği besler, her türlü bakımını üstlenir ve dışarıdan gelebilecek tehlikelerden korur. Koruyucu-kollayıcı seviyesinde kurulan bu bağlantıda bebek-anne ortasında vakit içinde adeta bir bütünlük oluşur. Bu kelam konusu bütünlükten bahsederken yalnızca mecazi bir manadan bahsetmiyoruz. Zira günümüzde birçok nörobilimsel araştırmadan, bebeklerin muhakkak bir vakte kadar kendilerinin bir benlik sahibi olmadıklarını ve anneleriyle bütün bir vücut hissiyatı içinde yaşadıklarını öğreniyoruz.
Anne-bebek ilgisi bireyin hayatında deneyimlediği birinci münasebettir ve denebilir ki bu ilgi, bireyin ileriki yaşlarındaki bütün bağ dinamiklerinin temelini oluşturacaktır. O halde sıkıntıya, bireyin şahsi tarihinin ve birçok bağ dinamiğinin ele alındığı terapi odasından bakmak epeyce yerinde olacaktır.
Terapi ve Münasebet
Irvin Yalom’a bir gün sormuşlar:
Ne yapıyorsunuz da âlâ geliyorsunuz?
Yalom yanıt vermiş;
Benim bir tane mesleksel tespihatım var, onu çekiyorum…
O da şudur: alakadır güzelleştiren, bağdır uygunlaştıran, bağlantıdır iyileştiren…
Çağdaş psikoterapinin ve psikanalizin kurucusu Sigmund Freud, çalışmalarının başlarında, sağlıksızlarının bastırdıkları çeşitli his ve niyetleri lisana getirmelerini sağlamaya odaklanmıştı ve gözle görünür derecede bir güzelleşme meydana geldiğini keşfetmişti. Ancak çalışmalarının ilerleyen periyotlarında, tedavide asıl güzelleştirici gücün, terapist ve sıhhatsiz ortasında kurulan profesyonel ilgiyle sağlandığı kanısına varmıştı. Bu duruma da kuramında, transferans (aktarım) ismini vermişti.
Bir terapist hangi ekolü benimsemiş olursa olsun, güçlü bir terapötik bağın asıl şifa kaynağı olduğu gerçeğiyle karşılaşacaktır. Zira danışan, geçmişte yaşanmış lakin zihninde tam olarak kapanmamış sıkıntıları terapi odasında, terapist üzerinden tekrar yaşamaktadır. Danışan, terapötik bağ boyunca terapistini kişisel tarihinden getirdiği kimi aşikâr rollere bürüme eğilimindedir. Bunlar; danışanın annesi, babası, öğretmeni, tacizcisi, sevgilisi vs. olabilir. İşte bunlar, yazımızın da başında kelam ettiğim anneyle başlayan bağlar silsilesinin devamı niteliğinde olan ilgilerdir ve bu nedenlerden ötürü bireyin hayatı için büyük kıymet teşkil etmektedir.
Ferdî yaşantılarımızdaki münasebetlerin değerini kavradığımıza nazaran yakın vakitte hepimizi derinden etkileyen, ömrümüzde kalıcı izler bırakan ve ilgilerin kıymeti noktasında en yeterli ders aldığımız Covid-19 salgını ve pandemi konusuna da bir göz atalım.
Pandemide Bağlar
2020’de hayatımıza giren Covid-19 virüsü ve devamında gelen karantina günleri sebebiyle bütün dünya bir devir konutlarımıza kapanmak zorunda kalmıştık. Bu devirde neredeyse herkes meskenden çıkamama, sosyalleşememe, sevdikleriyle görüşememe ve yalnız kalmaktan mustaripti. Bu durum yazımızın da vurgu yaptığı, insanın ilişkisel bir varlık olduğu gerçeği ile direkt alakalıdır.
Karantina günlerinde birden fazla insan kendine aşikâr maksatlar belirlemişti: Şu kitabı okuyacağım, şu lisanı öğreneceğim, şu sinemaları izleyeceğim üzere. Lakin daha sonra, birçok kişi o kadar boş vakte karşın nasıl gayelerini gerçekleştiremediğini anlamakta zorlanmıştı. Bunu şu örnekle açıklayabiliriz: Akaryakıtı doldurulmamış bir otomobil trafik ne kadar boş olursa olsun yol kat edemez. Yani bağlarımız olmadan nitekim çok güç bir pozisyona düşmekteyiz.
Karantinaya emsal bir örnek olarak hapishanelerdeki hücre cezalarını da verebiliriz. Günümüzde birçok ruh sıhhati uzmanı bu uygulamayı desteklememektedir. Zira bu uzmanlar, kişinin bütün dünyayla ilgisinin kesilmesinin bireyin şizofreni riskini artırdığını söylemektedir. Yani kişi ceza almamaktadır, ruh sıhhati bozulmaya terk edilmektedir.
Lacan’ın ‘‘ lakin bir öteki ile var olabilen’’ olarak tanımladığı insan canlısı, hayatını kurduğu bağlantılar üzerine inşa etmektedir, buna mecburdur. Bu, bir bakımdan insanın zaafı yahut eksikliği olarak kıymetlendirilebilir lakin bu durumu kabullenip aile, arkadaş, işçi-patron, ömür hatta mevtle münasebetlerimiz üzerine tekamül edebilirsek bunun bir eksiklik değil, adeta bir nimet olduğunu görebiliriz.
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/functions/media-functions.php on line 114
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/classes/class-tielabs-filters.php on line 340
Notice: Trying to access array offset on value of type bool in /home/bekirsoy/saglikoji.com/wp-content/themes/jannah/framework/functions/media-functions.php on line 114